Paraatheid 1

Paraatheid vormt het zesde managementprincipe leidend tot veilig gedrag. Op medewerkersniveau verstaan we onder paraatheid het vermogen om adequaat te kunnen reageren op risico’s en uitdagingen uit de omgeving met behoud van het vermogen om te herstellen van inspanning. De mensheid leeft bij de gratie van een goed evenwicht tussen enerzijds zuinig omgaan met energie en anderzijds gereedstaan voor actie als dat nodig is. Dit is een dynamisch evenwicht dat mede beïnvloed wordt door de directe omstandigheden. Middels het creëren van condities speelt het management hierin een grote rol. Wat paraatheid precies inhoudt en hoe dat op een organisatieniveau gemanaged kan worden, daarover gaat dit bericht.

Wat is paraatheid?

We voelen een verhoging van de mate van paraatheid zodra we aan de bak moeten. We ervaren een verandering in onze fysieke gewaarwording aangezien onze spieren zich enigszins aanspannen. In de volksmond hebben we daar een uitdrukking voor, “strak staan van de stress”. Voor dat aanspannen hebben we meer brandstof en dus bloed nodig, vooral in de armen en benen. Daarvoor verhoogt het lichaam bloeddruk en hartslag en wordt het bloed verrijkt met extra zuurstof en suikers. Ook de hersencellen gaan letterlijk sneller met elkaar communiceren teneinde vlotter te kunnen inspelen op omstandigheden. De zintuigen worden aangescherpt. Adrenaline en cortisol zijn belangrijke hormonen die hiervoor zo’n 100 evenwichten op elkaar afstellen.

Waarom niet altijd een hoge staat van paraatheid?

Men kan zich afvragen waarom de mens niet standaard op zo’n hoog paraatheidsniveau functioneert. De alertheid neemt immers toe en de kans op verlate reacties bij dreigend gevaar neemt af. Het antwoord heeft verschillende aspecten. Wat het meest in het oog springt zijn de energiekosten. Een hoge paraatheid kost minstens 30% meer energie. De mens is net als een bedrijf: als dat 30% meer kosten moet maken om het af en toe beter te doen, overleef het niet lang. Daarnaast heeft het brein aparte systemen voor actie en rust. Ons rustsysteem (default mode network) komt pas in actie als er weinig prikkels binnenkomen en er een zekere rust heerst. Het rustsysteem helpt om ervaringen te verwerken, belangrijke informatie op te slaan, te leren, te controleren en te plannen. Het rustsysteem is dus even belangrijk om veilig te opereren.

Het rustsysteem in het MT

De werking van het rustsysteem (of het gebrek hiervan) toont zich het best in een MT-vergadering met veel en complexe onderwerpen die onder een redelijke tijdsdruk moeten worden afgehandeld. Als dit structureel gebeurt zal men ontdekken dat besluiten soms te weinig doordacht zijn en men er achteraf op terug moet komen omdat kritische informatie niet is meegenomen in de afweging.