Het gevalideerde gedachtegoed van Brain Based Safety

Alle bouwbedrijven hebben tegenwoordig in hun jaarverslag een paragraaf over veiligheid opgenomen. Niet omdat het een maatschappelijk ‘verplicht nummer’ is, maar omdat het een zeer belangrijk onderdeel van de bedrijfsvoering is. Zo valt ook te lezen in het jaarverslag van VolkerWessels, dat onlangs verscheen. Anne Verhulst, projectmanager bij KPE, is trots dat Brain Based Safety expliciet in hun veiligheidsparagraaf wordt vermeld. “Dat geeft aan dat we echt een toegevoegde waarde zijn op gebied van veiligheid.”

Theorie achter veilig gedrag
In het jaarverslag van VolkerWessels valt te lezen dat het bedrijf ervan overtuigd is dat de veiligheid op de bouwplaats vooral kan worden verhoogd door veilig gedrag te versterken. “Vanaf 2020 hebben we de theorie van Brain Based Safety opge­nomen als onderdeel van onze veilig­heidsagenda. Deze theorie verklaart hoe veilig gedrag ontstaat en waarom we bepaalde dingen doen of laten. Om ook onderaannemers te laten aanhaken bij de theorie zijn een aantal werkmaatschappijen dit jaar gestart met het trainen van hun leiding­gevenden. Tijdens de training worden er discussies gevoerd over veiligheidsgedrag en hoe we elkaar hierin kunnen versterken. Ook worden er middelen meegegeven zodat de leidinggevenden binnen hun eigen projecten toolboxen kunnen faciliteren met hun eigen collega’s.”

Neuropsychologie
“Binnen KPE Bouw waren we al jaren bezig met cursussen en trainingen op het gebied van veiligheid”, legt Anne Verhulst uit. “In 2015 zijn we gestart om ook de wetenschappelijke component aan de trainingen toe te voegen. In deze tijd is het contact met veiligheidspsycholoog Juni Daalmans ontstaan. Na jaren van onderzoek zijn we eind 2020 een samenwerking aangegaan met als doel de veiligheid op de Nederlandse bouwplaatsen te vergroten. Hiervoor hebben we Brain Based Safety op de markt gebracht. Een ontwikkeltraject op maat waarbij de focus ligt op gedrag in relatie tot veiligheid.”

Eeuwenoude gewoontes
Brain Based Safety is voortgekomen uit gedegen wetenschappelijk onderzoek in de neuropsychologie. De aanpak is nieuw omdat wetenschappers pas sinds kort in het brein kunnen kijken terwijl iemand opdrachten uitvoert. We kunnen tegenwoordig zien wat er gebeurt als je een risico waarneemt of iets gevaarlijks doet. Volgens veiligheidspsycholoog Juni Daalmans is ons brein 20.000 jaar geleden geprogrammeerd en is er sindsdien niet veel veranderd. “Eeuwenoude gewoontes zitten ons in de weg om veilig te werken. We gedragen ons via een natuurlijk instinct terwijl dat niet meer aansluit bij de huidige gevaren. We hoeven niet meer te jagen voor eten of bij een groep te horen om te overleven. Toch blijven we dit instinct volgen en dat brengt veiligheidsrisico’s met zich mee. Wanneer vaklieden zien dat hun uitvoerder geen helm op heeft, is de kans groot dat ze het zelf ook niet doet. Dit heeft te maken met volggedrag dat ontstaat vanuit ons instinct om gehoorzaam te zijn aan een stamleider. Vroeger was het van levensbelang dat de stamleider jou accepteerde. Dat is echter niet meer zo. Het kan hooguit je baan kosten, maar een bouwplaats opgaan zonder helm kan risico’s met zich meenemen. Zo brengen we onszelf in gevaar omdat we ons eeuwenoude brein volgen.’’

Gevalideerd gedachtegoed
“We kregen vanuit de bouwsector zoveel signalen dat er behoefte is aan een aanpassing van en bewustwording over ons gedrag”, gaat Anne Verhulst verder. “Het doel van Brain Based Safety is dat iedereen binnen een bouwbedrijf zich bewust wordt van gedrag en ernaar durft te handelen. Brain Based Safety is het gevalideerde gedachtegoed waarmee bouwbedrijven veilig de Safety Culture Ladder (veiligheidsladder) kunnen beklimmen. En we zijn natuurlijk enorm trots dat een gerenommeerd bedrijf als VolkerWessels daar concernbreed gebruik van maakt.”